De ultieme feelgood kalender voor liefhebbers van Noorwegen
In januari van dit jaar (2022) startte ik met het maken van illustraties voor mijn eerste echte verjaardagskalender. En ik nam mij voor om alleen maar tekeningen te maken waar ik zelf graag naar zou willen kijken. Dit resulteerde in de 'ultieme feelgood kalender' (aldus ikzelf) voor liefhebbers van Noorwegen. De planning was ambitieus: iedere week wou ik een illustratie afronden. Dus na drie maanden zou de kalender klaar moeten zijn. Die planning heb ik niet helemaal gehaald. Maar dat mag de pret niet drukken: de kalender is af!
In deze driedelige blog deel ik graag met jou de verhalen achter de tekeningen. Misschien inspireert het jou wel om ook eens die kant op te gaan! In dit derde deel: de maanden september tot en met december.
September: narwallen
Bij Noorwegen denk je wellicht niet meteen aan narwallen. Dat is ook niet zo raar, want de kans dat je er ééntje tegenkomt is vrij klein: ze leven in de koude arctische wateren van Canada, Groenland, Noorwegen en Rusland. Maar ik vind het zulke leuke en fascinerende dieren dat ze niet mochten ontbreken op de kalender.
Er is zoveel leuks te vertellen over de narwal, dat ik niet weet waar ik moet beginnen. Daarom gewoon wat random facts...
De narwal wordt ook wel de eenhoorn van de zee genoemd (for obvious reasons).
De hoorn is geen echte hoorn, maar een tand die uit de linkerkant van de bovenlip naar voren steekt. Deze kan wel drie meter lang worden!
Vooral de mannetjes hebben trouwens zo'n slagtand. Bij vrouwtjes komt het niet vaak voor.
Eén op de 500 mannetjes heeft zelf twee slagtanden!
De naam 'narwal' komt van het woord 'nár'. Dat is Oudnoors voor 'lichaam'. Deze walvisachtige lijkt namelijk wel wat op een verdronken zeeman...
Vroeger dacht men dat de slagtand van een narwal magische eigenschappen had.
In de dierentuin kom je geen narwal tegen, want in gevangenschap overleven ze niet.
Narwallen zijn op dit moment nog geen bedreigde diersoort, maar door de opwarming van de aarde krijgen ze het helaas steeds moeilijker. Zee-ijs smelt, de zeespiegel stijgt en zeestromingen veranderen. De narwal gebruikt het zee-ijs om voedsel te vinden en om zich te verschuilen voor roofdieren. Als dit ijs verdwijnt, wordt het moeilijker om te overleven.
Naast de kalender staan er in mijn webshop ook een ansichtkaart met narwallen en een notitieblokje
Oktober: staafkerkje
Voor mensen die nog nooit in Noorwegen zijn geweest is het begrip 'staafkerkje' misschien wel helemaal nieuw. Maar als je aan mij vraagt waar ik aan denk als ik aan Noorwegen denk, dan komen de staafkerkjes zeker in het rijtje voor (samen met wafels, elanden, fjorden, mooie natuur, rode houten huisjes, wandelen...).
Wat is een staafkerkje?
Staafkerkjes zijn houten kerken met prachtige houtsnedes. De onderwerpen van deze houtsnedes zijn een combinatie van christelijke motieven en thema's uit het prechristelijke Vikingtijdperk (zoals dieren en draken). Fascinerende combi toch?
Niet alle houten kerken zijn staafkerken! Het verschil zit in de bouw van het geraamte. Een technisch verhaal. Heeeeeeel kort samengevat komt het erop neer dat ze zijn opgebouwd uit rechtop staande palen (vandaar de naam staafkerk). Bij de bouw van staafkerkjes werden trouwens nooit spijkers of lijm gebruikt, maar gebruikte men verbindingsmethodes zoals houten pennen en zwaluwstaartverbindingen.
Van de bijna 2000 staafkerkjes die ooit in Noorwegen stonden, zijn er nog maar 28 over!
Lang geleden stonden er staafkerken in vele delen van Noordwest-Europa, maar tegenwoordig vind je ze bijna alleen nog maar in Noorwegen. Onderzoekers vermoeden dat er ooit bijna 2000 staafkerken in Noorwegen stonden. Hiervan zijn er op dit moment nog 28 over. Het oudste staafkerkje van Noorwegen staat in Urnes en werd gebouwd rond 1130.
De illustratie die ik maakte voor de kalender is een vrije interpretatie van het staafkerkje in Eidsborg (vlakbij Dalen).
(1) Ringebu staafkerkje (2) Røldal staafkerkje, bij Odda (3) Eidsborg staafkerkje, die model stond voor mijn tekening (4) Garmo staafkerkje, in het openluchtmuseum in Lillehammer (5) Heddal staafkerkje (6) Lom staafkerkje (met een klein Maxje op de voorgrond). Alle foto's gemaakt door moi.
Zijweggetje: de Black metal inner circle
Er is iets wat ik nog graag wil vertellen wanneer we het over staafkerkjes hebben omdat het een onderwerp is wat me erg fascineert.
Ik weet niet hoe het met jou zit, maar als ik ergens op vakantie ben, dan kan ik mezelf echt verliezen in het verzamelen van informatie over bepaalde aspecten van de cultuur of geschiedenis van dat land of die streek. En dan vooral de 'dark site' van de cultuur daar. Ik zal een voorbeeld geven. Toen we bijvoorbeeld op Sicilië waren raakte ik heel geïnteresseerd in de Italiaanse maffia. De rol die de maffia speelde (en nog steeds speelt!) fascineerde me enorm.
Wanneer je houdt van alternatieve muziek (zoals ik) dan kun je in Noorwegen eigenlijk niet om de 'Black metal inner circle' heen: de dark side van de black metal scene. De black metal inner circle was een groep blackmetalmuzikanten die veel invloed had (zowel muzikaal als sociaal) op de opkomende black metal scene in het begin van de jaren 90. Zij hadden hun hoofdkwartier in de muziekwinkel van Øystein Aarseth (gitarist van Mayhem) in Oslo.
De black metal inner circle is grotendeels verantwoordelijk voor het beruchte karakter van de black metal scene. De groep was namelijk erg controversieel. Niet alleen door de agressieve en duistere denkwijze van sommige leden, maar ook door de misdaden (moord, brandstichting) die door enkele leden zijn gepleegd. De black metal inner circle is verantwoordelijk voor verscheidene kerkbranden in Noorwegen waaronder (en daar heb je het bruggetje :)) de staafkerk van Fantoft in 1992.
Wil je hier meer over weten? Dan is het boek 'Lords of chaos - the bloody rise of the satanic metal underground' een echte aanrader!
Dit was mijn spreekbeurt over staafkerkjes... ;)
November: bruine beren
En van de duistere Black metal inner circle stappen we nu over naar de duisternis van een winterslaap ;). Of eigenlijk moet ik 'winterrust' zeggen. De Europese bruine beer houdt namelijk geen echte winterslaap, maar een winterrust. Dat doet hij in een ondergronds hol of in een grot.
De veiligheid, geborgenheid, rust en liefde van deze illustratie symboliseren voor mij dat het in sommige tijden heel fijn (en goed) kan zijn om je even terug te trekken in je eigen veilige bubbel. De echte wereld kan namelijk behoorlijk overweldigend zijn!
December: Zweeds huisje
Dit is een foto van Bobbie. We kochten Bobbie afgelopen december onder lichte dwang van de kinderen bij de Hornbach, waar hij tussen 100 soortgenoten stond bij een bord:
‘GNOOM - €19,95’.
Thuis ging ik op onderzoek uit. Want in Noorwegen en Zweden had ik deze kerstkabouters ook gezien en ik was benieuwd naar het verhaal erachter.
Volgens de oude verhalen is deze Scandinavische kerstkabouter (‘tomte’ of ‘nisser’) de beschermer van boerderijen en het erf. Hij woont vaak in de keuken, de bijkeuken of in een stal en zorgt dat de mensen en dieren op de boerderij veilig zijn. Ik moest een beetje aan de huiselven uit Harry Potter denken toen ik dit las. De kerstkabouter is ongeveer één meter groot, draagt versleten kleren en een grote muts die helemaal over zijn ogen is gezakt.
Het enige wat de tomte of nisser terugvraagt van de mensen en dieren die hij beschermt, is respect en vertrouwen. En een lekkere kom met julegrøt (kerstpap met boter) op kerstavond. Vergeet dit niet! Want dan verdwijnt hij uit huis en dat leidt tot armoede voor de boer en zijn gezin.
Ik ben dol op dit soort weetjes en verhalen!